سیدالحکماء مرعشی - تاریخ علوم پزشکی ایران و جهان اسلام

سیدالحکماء مرعشی

آنچه در پی می‏خوانید،مطلبی است‏ درباره«سید الحکماء مرعشی»،جد آیت الله سید شهاب الدین مرعشی‏ نجفی(1276-1369)که با اندکی‏ تصرف و تلخیص و دگرگونی در بیان،از مجله(جهان پزشکی شماره 3 و 4 خرداد و تیر 1338 اقتباس کرده‏ایم.)

میر سید علی شرف الدین حسنی مرعشی‏ نجفی،ملقب به«سید الحکماء»جد آیت الله‏ مرعشی نجفی است.وی از اولاد مرحوم علامه‏ سید قوام الدین حسینی مرعشی،مؤسس سلطنت‏ سادات مرعشی در شمال ایران است که شرح آن‏ سلسله،در برخی از کتاب‏های تاریخی از جمله‏ «حبیب السیر»آمده است

تحصیلات سید الحکماء نخست در نجف‏ اشرف بوده وی پس از تحصیل مقدمات و شمه‏ای‏ از فقه و اصول و حکمت،به تهران می‏آید و ادامه‏ درس فقه و اصول را در خدمت شیخ مرتضی‏ انصاری تکمیل می‏کند،سپس به اصفهان می‏رود و نزد میرزا حسن شیروانی،از اطبای دوران‏ محمد شاه،به تحصیل طب می‏پردازد؛آنگاه به‏ هندوستان سفر می‏کند و نزدیک به هشت سال در آن دیار به تحصیل علوم غریبه مشغول می‏شود و مجددا به تهران بازمی‏گردد.

سید الحکماء مدتی نیز در مشهد رحل اقامت‏ می‏افکند و در خدمت حمزه میرزا،عموی‏ ناصر الدین شاه به طبابت مشغول می‏شود.وی‏ سرانجام در عهد ناصر الدین شاه،یک چند در تهران،در محله سرچشمه اقدام به تأسیس مطب‏ می‏کند و به طور آزاد به درمان بیماران می‏پردازد و در دوره مظفر الدین شاه،طبیب ویژه وی می‏شود.

پدر سید الحکماء نیز طبیب بود و به همین حرفه‏ اشتغال داشت.سید الحکماء دانشمندی بسیار خوش قریحه و نوآور بود،او با آنکه با طب اروپایی‏ و اکتشافات و ادوات جدید پزشکی آن روزگار آشنایی نداشت،با ابتکار خویش وسیله‏ای برای‏ حجامت ساخته بود که عمل حجامت را با فشار دادن‏ دکمه‏ای انجام می‏داد.سید الحکماء پیش از آمدن‏ دندان مصنوعی از اروپا به ایران،اقدام به ساخت‏ یک دست دندان مصنوعی از عاج فیل کرد که توسط فنری به لثه محکم می‏شد.این دندان‏ها را آیت الله‏ مرعشی به دکتر نجم‏آبادی دادند و ایشان نیز آن‏ها را به موزه دانشکده دندانپزشکی سپردند که‏ هم اکنون نیز موجود است.

سید الحکماء از علمای جامع زمان خویش بود. وی جز آن که در طب،صاحب نظر،مبتکر و از نوآوران این حرفه بود،در فقه و اصول نیز عالمی‏ متبحر بود و در عهد خویش با بسیاری از مشاهیر ایران و جهان،از جمله با محمد عبده نویسنده و متفکر مصری مکاتبه داشت.سید الحکماء با توجه‏ به اشتغالات پزشکی،آثاری نیز به صورت خطی و چاپی در فقه و طب دارد که شماری از آنها عبارتند از:شرح وجیزه بهایی(علم درایه)،تعلیقه بر قانون‏ شیخ،تعلیقه بر قانون شرح نفیسی، جنگ(کشکول)،رساله در عمل شمس(کیمیا- طلاسازی)زاد المسافرین(در طب)و قانون العلاج‏ (در معالجه وبا و طاعون).

همانگونه که پیشتر اشاره شد،سید الحکماء جامع علوم زمان خویش بود و به همین دلیل اجازات‏ چندی از علما و دانشمندان دینی و پزشکی کشور دریافت نموده بود.وی پس از عمری 114 ساله و سرشار از تلاش و جستجوی علمی و نوآوری، سرانجام در سال 1314 هجری قمری دیده از جهان‏ فروبست و در نجف اشرف(وادی السلام)به خاک‏ سپرده شد.بازماندگان ایشان عموما به حرفه پدر «طبابت»پرداختند،عبارتند از:آقا میرزا سید جعفر (فرزند ارشد)،آقا میرزا سید محمود،آقا میرزا ابراهیم و سید شمس الدین محمود مرعشی.

مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی،فرزند همین سید شمس الدین محمود مرعشی و نوه‏ مرحوم سید الحکماء است.

جواد صادقی نسب ::: پنج شنبه 91/1/24::: ساعت 12:11 عصر

نظرات دیگران: نظر

لیست کل یادداشت های این وبلاگ