پژوهشگران ایرانی برای اولین بار در دنیا تجربیات موجود در طب سنتی را با قالب ها و ساختارهای علوم پزشکی مدرن ثابت کردند. دکتر شهرام شهابی، مجری این پژوهش و عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه، ضمن اشاره به این موضوع می گوید: براساس نتایج پژوهش صورت گرفته، تقسیم بندی افراد به 2 دسته دارای طبع سرد و گرم در ساختار طب سنتی، کاملا براصول علمی و خصوصیات فیزیولوژیک و ایمونولوژیک بدن افراد استوار است و براین اساس می توان راه ورود طب سنتی به پزشکی مدرن و به کارگیری وسیع روش های موجود در طب سنتی را برای درمان بسیاری از بیماری ها هموار کرد. به گفته این متخصص ایمونولوژیک نتیجه این پژوهش علمی در مجله معتبر آمریکایی ISI به نام «ژورنال آو آلترناتیو آو کامپلیمنتری مدیسن» نیز به چاپ رسیده که نشان دهنده تایید آن در محافل معتبر پزشکی دنیاست. به گفته دکتر شهابی با استفاده از یافته های این پژوهش می توان با کاربرد تغذیه درمانی به درمان بیماری هایی همچون MS، فشار خون و آلرژی پرداخت.
دکتر شهرام شهابی، متخصص ایمونولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، می گوید: براساس طب سنتی ایران، چین،هند،یونان و دیگر تمدن های باستان، افراد به 2 دسته سردمزاج و گرم مزاج تقسیم می شوند که هرکدام دارای خصوصیات و ویژگی های منحصر به فرد می باشند. باتوجه به این که پزشکی مدرن چندان توجهی به این دسته بندی ها و تقسیمات ندارد و اصولا علاقه چندانی به طب سنتی نشان نمی دهد، ما بر آن شدیم تا با نشان دادن اساس علمی و فیزیولوژیک این آموزه ها و تجربیات غنی گذشتگان و دانشمندان برجسته ای چون ابن سینا، جامعه پزشکی مدرن ایران و دنیا را به سمت کاربرد و استفاده از طب سنتی سوق دهیم.این پژوهشگر می افزاید: تاکنون هیچ تحقیقی در مورد تفاوت افراد دارای طبع های گرم و سرد از نظر دانش جدید پزشکی انجام نشده بود و ما برای نخستین بار در جهان با مطالعه و تحقیق روی ویژگی های ذاتی و ظاهری افراد و تفاوت های ایمونولوژیک و فیزیولوژیک آنان دریافتیم، نحوه عملکرد اعصاب و هورمون ها در انسان ها متفاوت می باشد.دکتر شهابی می افزاید: طب سنتی ایرانی یک طب مکمل است که در ایران و بسیاری از مناطق دیگر جهان مورد استفاده قرار می گیرد و اثر بخشی وعوارض جانبی کم آن از قرن ها پیش بر همگان آشکار شده است اما مشکل اصلی موجود بر سر راه طب سنتی ناشناخته بودن مکانیسم های عمل و اثربخشی آن از نظر پزشکی مدرن است و با وجود پیشرفت های زیادی که در عرصه های مختلف علوم صورت گرفته است، درمان های حوزه طب سنتی هنوز برپایه تجربیات گذشتگان، آزمون و خطا و مراجعه به متون باقی مانده از گذشته های دور می باشد. به عبارت دیگر از نظر علمی مطلب جدیدی به درمان های حاصل از این طب افزوده نشده است.در صورتی که اگر مکانیسم های تاثیرگذار روش های درمانی طب سنتی به لحاظ علمی مشخص و در واقع کاربرد آن علمی تر شود، هم می توان با بهره گیری از فناوری های نوین از طب سنتی برای تشخیص و درمان بسیاری از بیماری ها استفاده کرد و هم در راستای ارائه و معرفی طب غنی سنتی در سطح جهان به نحو گسترده وارد عمل شد.دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس ادامه می دهد: یکی از مفاهیم پایه در طب سنتی وجود 2 طبع یا مزاج گرم و سرد است؛ براین اساس افراد دارای طبع گرم، اشخاصی پرانرژی، پرکار، فعال و برون گرا هستند که احساسات خود را به سرعت بروز می دهند. این افراد دارای تحریک پذیری بسیار بالا هستند، نبض سریع، احساس گرمی و حرارت زیاد و رگ های برجسته از خصوصیات این دسته افراد است که معمولا در هوای سرد به راحتی با عوامل فیزیولوژیک و فیزیکی موجود گرم می شوند اما خنک شدن بدن آن ها در هوای گرم به راحتی امکان پذیر نیست. در مقابل افراد دارای طبع سرد کسانی هستند که بیشتر حالت سستی، ناتوانی و کمبود انرژی دارند، احساس ضعف در آن ها شایع است، معمولا درون گرا هستند و احساسات خود را کمتر بروز می دهند. نبض آن ها آرام تر می زند، دارای رگ های باریک هستند. این افراد همچنین حس تحریک پذیری پایین تری دارند، بی خیال و غیرحساسند و به دلیل وجود رگ های باریک و جریان کندتر خون، در آن ها سفیدی و گاه رنگ پریدگی مشهود است. بدن این افراد در هوای سرد به راحتی با عوامل فیزیکی و فیزیولوژیک گرم نمی شود و سرما تا مدت زیادی در بدن این افراد باقی می ماند. افراد سردمزاج معمولا غذاهای سرد از نظر طب سنتی را به خوبی تحمل نمی کنند، همان طور که افراد گرم مزاج نیز تمایلی به خوردن غذاهایی که از نظر طب سنتی گرم نامیده می شود، ندارند. البته عده کمی از افراد هم دارای طبع معتدل هستند ولی حتی در آن ها هم سردی و گرمی طبع و مزاج دیده می شود.دکتر شهابی در ادامه تصریح می کند: در این پژوهش، این مقوله مهم را مورد بررسی قرار دادیم افرادی که از لحاظ طب سنتی به 2 دسته گرم و سرد مزاج تقسیم می شوند، آیا از نظر علم جدید و مدرن پزشکی نیز با هم تفاوت دارند یا خیر. براساس یافته های دانش پزشکی پاسخ به استرس ها و کنش های محیطی از طریق 3 سیستم اعصاب سمپاتیک، پاراسمپاتیک و غدد فوق کلیوی انجام می شود که تحریک هرکدام از این سیستم ها تاثیر متفاوتی روی هموستاز یا حفظ تعادل و عملکردهای بدن دارد. ما در پژوهش انجام شده، فعالیت این سیستم ها را در افراد دارای طبع های گرم و سرد مورد بررسی قرار دادیم و تفاوت های آشکاری در آن ها مشاهده کردیم.تحریک اعصاب سمپاتیک عامل اصلی ترشح هورمون نوراپی نفرین و عامل اصلی ترشح هورمون های اپی نفرین و کورتیزول غدد فوق کلیوی است. همچنین پاسخ های ایمنی بدن یک انسان که نقش مهمی در حفظ تعادل اعمال بدن دارد به 2 دسته تی هلپروان (TH1) و تی هلپرتو (TH2) تقسیم می شود که انحراف پاسخ ایمنی به سمت TH1، باعث تقویت پاسخ ایمنی سلولی و انحراف پاسخ ایمنی بدن به سمت TH2، باعث تقویت پاسخ ایمنی هرمورال، تولید آنتی بادی و همچنین واکنش های آلرژیک می شود. سیستم عصبی سمپاتیک، بدن را در مقابل استرس ها و حوادث ناگهانی آماده می کند، ضربان قلب را افزایش می دهد و باعث ترشح غدد فوق کلیوی آدرنالین می شود. آدرنالین هورمونی است که قدرت بیشتری به عضلات می دهد تا واکنش های سریعی انجام دهند. در حالی که پاراسمپاتیک برعکس سمپاتیک عمل می کند؛ بدین معنا که بدن را آماده استراحت می کند.به گفته دکتر شهابی، در این پژوهش فعالیت سیستم های یاد شده در افراد دارای طبع های گرم و سرد مورد بررسی قرار گرفت؛ چون به نظر می رسید این تفاوت ها به تفاوت در نوع پاسخ بدن در قبال استرس ها با استفاده از سیستم های عصبی سمپاتیک، پاراسمپاتیک یا غدد فوق کلیوی یا تفاوت در پاسخ های ایمنی بدن برمی گردد. به همین دلیل این پاسخ ها را در افراد گرم مزاج و سرد مزاج مورد بررسی قرار دادیم و دریافتیم که در افراد دارای طبع گرم تحریک و«Tone» (تون) عصبی سمپاتیک محیطی بالاتر از افراد دارای طبع سرد است. (سیستم عصبی سمپاتیک به 2 بخش محیطی وفوق کلیوی تقسیم می شود که سیستم عصبی سمپاتیک محیطی ناشی از تحریک اعصاب سمپاتیک است. در حالی که سیستم عصبی سمپاتیک فوق کلیوی ناشی از ترشح هورمون اپی نفرین از غدد فوق کلیوی است) در حالی که در این افراد سیستم عصبی پاراسمپاتیک و غدد فوق کلیوی تحریک کمتری دارد. اما افراد دارای طبع سرد سیستم عصبی سمپاتیک آدرنال یا فوق کلیوی فعال تری نسبت به سیستم عصبی پاراسمپاتیک محیطی دارند، سیستم عصبی پاراسمپاتیک آن ها نیز تحریک  بیشتری دارد. از نظر سیستم ایمنی افراد دارای طبع گرم تمایل بیشتری برای پاسخ های TH2 دارند. بنابراین تولید آنتی بادی و واکنش های آلرژیک در آن ها بیشتر است.براساس اصول طب سنتی که در کتاب ابن سینا به آن اشاره شده است، نوزادان دارای مزاج گرمی هستند و به تدریج که رشد می کنند مزاج آن ها متفاوت می شود. از سوی دیگر یافته های ایمونولوژیک نیز نشان می دهد، وقتی بچه متولد می شود شیفت ایمنی اش به سمت TH2 است و با رشد آن ها، جهت شیفت ایمنی به سمت TH2 کمتر می شود که این امر نیز موید درست بودن آموزه های طب سنتی ماست. همچنین مواردی که در مورد خوراکی های گرم (از نظر طب سنتی) ذکر می شود چون شیفت ایمنی را به سمت TH2 افزایش می دهد، باعث ایجاد مجموعه ای از واکنش ها و رفتارهای خاص در انسان می شود. همچنین براساس طب سنتی افراد مبتلا به MS بیشتر دارای طبع سرد هستند، به عبارت دیگر افراد سرد مزاج آمادگی بیشتری برای ابتلا به MS دارند. تحقیقات و پژوهش ها نشان می دهد این اعتقاد درستی است، چون در بیماری MS شیفت ایمنی به سمت TH1 است. همچنین براساس طب سنتی افزایش یا کاهش فشار خون عارضه ای است که بیشتر گریبان افراد گرم مزاج را می گیرد که با توجه به نتایج پژوهش ها، در افراد دارای طبع گرم Tone عصبی سمپاتیک بالا باعث ایجاد فشار خون می شود، در حالی که در افراد دارای طبع سرد،بالا بودن «تون» عصبی پاراسمپاتیک باعث کاهش فشار خون می شود.دکتر شهابی یادآور می شود: غذاها هم در طب سنتی به 2 دسته گرم و سرد تقسیم شده است و براساس یافته های حاصل از پژوهش ما غذاهای گرم باعث شیفت سیستم ایمنی به سمت TH2 می شود و از سوی دیگر نیز باعث بالا رفتن «تون» عصبی سمپاتیک محیطی و کاهش Tone عصبی سمپاتیک فوق کلیوی و عصب پاراسمپاتیک و کاهش ترشح هورمون کورتیکواستروئید از غدد فوق کلیوی می شود که این فرآیندها به نوبه خود موجب انرژی زایی و افزایش فعالیت می شود.دستیابی به نتایج بسیار خوب در این پژوهش زمینه را برای درمان بعضی بیماری ها آماده می کند. دکتر شهابی با اشاره به این مسئله می گوید: به عنوان مثال در بیماری MS که پاسخ سیستم ایمنی به سمت TH1 است، می توانیم با استفاده از غذاهای گرم (از نظر طب سنتی) شیفت ایمنی را به سمت TH2 ببریم. همچنین به افراد دارای فشار خون چنانچه در طب سنتی هم اشاره شده است، توصیه می کنیم از غذاهای سرد استفاده کنند. در واقع نتایج این پژوهش هم مهر تاییدی از نظر علمی بر طب سنتی می زند و هم فرآیند به کارگیری مواد خوراکی و غذایی را در درمان بیماری ها گسترش می دهد. به عنوان مثال سیستم ایمنی افراد دارای آلرژی بیشتر به سمت TH2 است.
وی تصریح می کند: در این تحقیق از 37 داوطلب مرد با میانگین سنی 20 تا 40 سال استفاده کردیم و پس از تقسیم آن ها به 2 دسته سردمزاج و گرم مزاج با همکاری پزشکان متخصص طب سنتی، سیستم عصبی و ایمنی آن ها را مورد بررسی قرار دادیم و پس از یک سال به نتایج بسیار مطلوبی رسیدیم که حاصل آن چاپ یک مقاله علمی ISI در مجله معتبر آمریکایی «ژورنال آو آلترناتیو آوکامپلیمنتری مدیسن» است. با وجود غنای طب سنتی تاکنون نه تنها در ایران بلکه در دنیا نیز چنین تحقیقی صورت نگرفته است و ما برای اولین بار اقدام به انجام چنین پژوهشی کردیم و مطمئن هستیم این پژوهش گامی بسیار بلند در جهت ورود طب سنتی به پزشکی مدرن و پیشرفته و کاربرد بیشتر آن دردرمان بیماری ها خواهد بود؛ چون آزمایش های مدرن علمی مهر تاییدی بر این تجربیات گذاشته است. به این ترتیب پزشکانی که حتی در داخل کشور اعتقادی به طب سنتی ندارند، باید باور کنند که آنچه در متون پزشکی گذشتگانی مانند ابن سینا وجود دارد، با علم امروزی کاملا مطابق است.

منبع:

روزنامه خراسان

 19/01/87