اخلاط چهارگانه - تاریخ علوم پزشکی ایران و جهان اسلام

اخلاط چهارگانه

اطباء قدیم معتقد بودند که وقتی آدمی غذا می خورد، غذا درمعده و روده هضم شده و به درون جگر می رود و درکبد این غذا به چهار بخش تقسم میشود.

بخش نخست مایعی است زرد رنگ و از سه جزء دیگر سبکتر است و دررو می ایستد و نامش صفرا است.

جزء دوم سنگینتر است و بعد از صفرا قرار می?گیرد و رنگش سرخ است و خون نام دارد.

جزءسوم مایعی لزج و سفید است که آن را بلغم می?گفتند.

جزء چهارم که از همه سنگینتر است و مانند گل و لای می ماند، سودا نام دارد.

صفرا طبعی سرد و خشک؛ خون طبیعی گرم و تر؛ بلغم طبعی سرد و تر؛ و سودا طبعی سرد و خشک دارد.

طبق نظر اطبای قدیم، از آمیزش و کم و زیادی این طبایع چهارگانه، جمعاً 9 طبع پیدا میشود که عبارتند از: دَموی- سَوداوی- بلغمی- صفراوی- سرد و خشک- سرد و تر- گرم و خشک- گرم و تر- و بالاخره معتدل.

اگر غلبه باخون باشد رخسار و زبان سرخ می?شود، دهن?دره و خمیازه پیدا?شده، دهان شیرین می?شود و چیزهای سرخ درجلو چشم مجسم می?گردند و حواس پنجگانه کند شده و درپوست بدن انسان جوشها و دملهائی پیدا می?شوند. خون دماغ و خونریزی از لثه ها و بن دندانها علائمی از غلبه?ی خون است.

اگر صفرا غلبه کند، رنگ زرد می?شود؛ زبان بار زرد رنگ پیدا می?کند و طعم دهان تلخ می گردد. زبان درشت و خشک و بینی خشک می?شود؛ شخص احساس عطش زیاد می?کند. درمعده سوزش احساس می?شود؛ بی خوابی عارض گشته و در خواب و خیال اشیاء به رنگ زرد جلوه می?کنند.

اگر غلبه با سودا باشد، چهره تیره می?گردد؛ شخص لاغر می?شود؛ بدن جوش میزند و شخص به ترس و وحشت دچار می?گردد. تردید و دودلی، اندیشه?ی مخوف به انسان دست میدهد و درخواب و خیال، اشیاء به رنگ سیاه جلوه می?کنند.

اگر بلغم غلبه کند، رنگ انسان می پرد، پوست نرم و سست و آب دهان زیاد می?شود. شخص کمتر احساس تشنگی کرده و خوابش زیاد شده و چاق می?شود؛ حواس پنجگانه کند شده و آب بینی رقیق می?گردد و در خواب و خیال اشیاء سفید جلوه گر می?شوند.

اخلاط بیگانه و ضرردار

به عقیده?ی پزشکان قدیم، اگر کبد خوب کارنکند و خوراکیها کاملاً با اخلاط چهارگانه مستحیل نشوند، آنچه ناقص می?ماند در بدن تولید امراض می?کند. اگر مربوط به خون باشد طبعش گرمتر؛ اگر مربوط به صفرا باشد طبعش گرم و خشک و اگر مربوط به سودا باشد طبعش سرد و تر می گردد.

طبایع غدد

پزشکان قدیم ایران به سردی و گرمی، رطوبت و خشکی عقیده?ی زیادی داشتند و سرمنشاء تمام امراض را طبایع چهارگانه تصور می?کردند و برای هرخوراکی یک یا دو طبیعت قائل بودند.

طب جدید روی این افکار خط بطلان کشیده و تمام این عقاید و تجربیات را پوچ و واهی میداند. طب جدید می گوید هر بیماری علتی دارد و به گرمی و سردی و رطوبت مربوط نیست.

برخی از ناخوشیها به وسیله?ی سرایت میکرب ایجاد می?شوند، دسته?ای به ویروسها مربوطند، پاره ای از بیماریها نتیجه?ی سوء تغذیه و مسمومیّت غذائی است. دسته?ای هم به?کم و زیادبودن ترشحات غدد درون ریز و برون ریز بستگی دارند.

خرابی غدد نتیجه این کمبودهاست

غدد درون?ریز و برون?ریز بدن، عوامل ساختمانی بدن ما هستند و به مصالح ساختمانی نیاز دارند. هنگامی که ما غذای خوب و سالم و کامل می?خوریم و مصالح مورد نیاز آنها شامل آب،مواد غدائی، فلزات، ویتامینها و هورمونها را درست به آنها می?رسانیم، غدد سالم و کارا خواهند بود. برعکس وقتی به جای غذای درست از مواد غذائی ناسالم استفاده کنیم و یا باغذاهای ضد حیاتی خود را سیرکنیم و آنچه بدن و غدد نیاز دارند به آنها نرسانیم، غدد خسته و تنبل شده و سرانجام از کار باز می مانند و سلامتی به کل به خطر می افتد.

علم جدید چه می گوید؟

علم جدید می گوید خوراکیها ترکیبات مختلفی دارند... مقداری از آنها نشاسته و قند است که در بدن سوخته و تولید انرژی و حرارت می کند. چربیها هم به همین ترتیب می سوزند و تولید انرژی می?کنند و با مواد قندی رقابت دارند. بخش دیگر، مواد سفیده ای (پروتئین)ها هستند که خوراک غدد و نسوج بدن بوده و عضلات را می سازند.

علاوه بر اینها خوراکیها دارای ویتامینهای مختلف، دیاستازها و آنزیمها می باشند که در بدن اثرات گوناگون دارند.

هورمونها نیز یکی دیگر از مواد درون خوراکیها هستند. همچنین فلزات و املاح متعدد که هرکدام به نحوی برای تندرستی لازم است، در مواد خوراکی وجود دارند.

اگر ویتامینها و آنزیمها و دیاستازها و هورمونها نباشند و یا مقدارشان کافی نباشد، خوراکیها به صورت معمول و عادی برای بدن جنبه ی سم را خواهند داشت

منبع:

http://salamatkadeh.persianblog.ir/post/44/

جواد صادقی نسب ::: یکشنبه 89/1/22::: ساعت 1:48 عصر

نظرات دیگران: نظر

لیست کل یادداشت های این وبلاگ